Anpwazonnman

SanteWiki > Nouvo Kote Ki Pa Gen Doktè > Premye swen > Anpwazonnman

Nan chapit sa a, n ap jwenn :

 

Nan chapit sa a, n ap jwenn :

Pou pifò pwazon : fè vit ba li bwè anpil dlo, pou rense pwazon an fè l soti nan kò a. Si nou ba li charbon actif (poud chabon), sa ap bwè pwazon an pou l pase nan watè a. Si nou konnen non pwazon an, al gade nan tablo yo ki anba pou konnen ki sa nou dwe fè.

Granmoun : bay 50 - 100 gram poud chabon ; melanje l ak dlo.

Timoun : kalkile ki pwa nou ta ba li, epi bay 1 gram pou chak kilogram pwa li ; melanje l ak dlo.

Poud chabon pa koute chè, epi li bon pou nou mete l nan bwat famasi nou.

Si yon moun pa ka respire byen, oubyen si l ap pèdi konnesans, pa ba li ni dlo, ni poud chabon, ni okenn lòt bagay nan bouch. Sonje byen : sa ki pi enpòtan, se pou yon moun ka pran souf.

Lè yon moun bwè pwazon, li pa fasil bon pou nou fè li vomi. Sa ka menm pote danje. Si yon moun te vale yon pwodwi chimik ki wonje anndan kò a, tankou asid oubyen lesiv, oubyen si li bwè gazolin, gaz lanp, gazòy, terebantin (tinè), oubyen si souf li anlè, pa janm fè l vomi.

Si nou vle fè moun nan vomi, fè l ase vit ke nou kapab. Fòk poko gen de twa zèdtan ki pase depi sa rive. Pou fè yon moun vomi, foure yon dwèt nan gòj li. Oubyen fè li vale yon kiyè sèl.

KI SA POU NOU FÈ POU MOUN PA BWÈ PWAZON

Sere tout bagay ki pwazon kote timoun pa ka rive.

Nou kapab anpeche anpwazonnman. Ekri byen klè sou tout bwat pwazon ak bwat medikaman pou fè moun konnen ki sa ki ladan yo. Sere yo kote timoun pa ka rive, byen wo, oubyen mete yo anba kle. Pa janm mete manje oubyen bwason nan bwat oubyen boutèy ki te sèvi pou sere pwazon, menm si nou lave yo. Parèyman, pa janm mete pwazon nan bwat oubyen nan boutèy ki te sèvi pou sere manje oubyen bwason.

Lè moun vle fè tèt yo mal oubyen touye tèt yo, yo konn sèvi ak pwazon. San fè gwo efò, nou ka anpeche moun touye tèt yo, si nou mete anba kle tout pwazon, fizi, ak lòt bagay ki ka bay lanmò. Pou aprann ki jan nou ka ede yon moun ki vle touye tèt li, al gade nan Sante mantal (chapit sa a poko ekri).

ANPWAZONNMAN AK PWODWI CHIMIK

Kalite pwodwi chimik	Siy anpwazonnman	Ki sa pou nou fè
Pwodwi ki boule Amonyak (ammoniaque) Pil Asid Pwodwi ki pou debouche twou rego Soud kostik (soude caustique) Lesiv (lessive)	Bouch la bay anpil dlo Bouch, gòj, lestomak, vant, oubyen do fè mal Li vomi Li mal pou vale	Pa fè l vomi. Poud chabon pa efikas. Ba li bwè anpil dlo, mezi li kapab pran. Chache konkou.
Asid oubyen soud kostik. Yo wonje anndan kò a.
Idwokabi (hydrocarbure) Gazolin Terebantin, tinè (diluant à peinture) Gaz lanp Fenòl (phénol) Asid kabolik (acide phénique) Kanforik (camphre) Lwil pen	Souf li anlè, Li touse, li toufe, li trangle Li gen lafyèv Li fè kriz, li endispoze (pèdi konnesans) Souf li ka santi pwazon an.	Pa fè l vomi. Pa ba li poud chabon. Ba li bwè anpil dlo. Lave po a, cheve li, wete tout rad ki kontamine. Fè respirasyon bouch nan bouch, si nesesè. Veye l pandan 2 jou pou wè ki jan l ap pran souf. Chache konkou.
Se pi gwo danje lè moun respire yo.
Syani (cyanure) Yo sèvi avè l nan min, faktori, tannen kwi, pwazon rat. Moun ka respire l, oubyen vale l ak manje oubyen dlo ki kontamine.	Pwoblèm pou li pran souf. Li gen maltèt, li bwouye, li fè kriz. Donmaj nan sèvo k ap dire lontan sou li.	Pa fè l vomi. Voye je sou ki jan l ap pran souf. Si kè a sispann bat, eseye fè l bat ankò. Pa fè respirasyon bouch nan bouch san mas. Ba li bwè anpil dlo Trete l ak nitrite de sodium, lè fini, bay thiosulfate de sodium.
Dife anndan kay ka fè moun respire l si gen syani nan bagay k ap boule. Lafimen an santi zanmann amè.
Òganofosfat e kabamat (Organophosphate e carbamate) : Nou jwenn yo nan kèk pèstisid (pwazon pou touye ti bèt), tankou : Malasyon (malathion) Parasyon (parathion)	Kè a bat dousman, kò a fèb, souf li anlè. Nen, je, ak bouch li yo bay anpil dlo. Li fè kriz Souf li ka santi gazolin osinon lay. Pwoblèm grav, ki kapab koze lanmò, ka rive plizyè jou aprè li bwè pwazon an. Pwoblèm nè ki dire sou moun ka parèt nan plizyè senmenn.	Gade pou wè si l ap respire byen. Fè respirasyon bouch nan bouch, si li nesesè. Antidòt : atropine. Ba li charbon actif si poko gen inèdtan depi li bwè pwazon an. Fè vit lave po a. Jete tout rad ki kontamine. Si li fè kriz, ba li diazépam (dyazepam).
Yo ka fè moun sispann pran souf, oubyen bay lòt gwo pwoblèm.
Pwazon ki pou touye plant Parakat (Paraquat) (non mak : Gramoxon, Cyclone, Herbikill, Dextron ak anpil lòt) Glifosat (glyphosate, non mak Roundup ak lòt non) Li ka pase nan po a antre nan kò a, moun ka respire l, men sa ki pi mal se lè yon moun vale l.	Pwoblèm souf (ki ka pran kèk jou pou l rive). Bouch fè mal Pipi i gen koulè wouj osinon mawon, li pa pipi anpil oubyen li pa pipi menm (sa fè nou konnen ren yo ap sispann mache—se grav anpil). Si yon moun bwè anpil pwazon, li ka boule bouch ak gòj li, bay vant fè mal, ak pwoblèm pou l pran souf.	Gade pou wè si li pa respire byen. Si li nesesè, fè respirasyon bouch nan bouch. Ba li charbon actif (poud chabon). Chache konkou.

ANPWAZONNMAN AK MEDIKAMAN AK LÒT DWÒG

Medikaman	Siy nou wè lè yon moun bwè twòp	Ki sa pou nou fè
Fer (fè) : Sulfate de fer (silfat fè) Gluconate de fer (glikonat fè) Vitamin pou fanm ansent Miltivitamin nan grenn oubyen siwo	Li gen doulè, vomisman, dyare, li vomi san, li bwouye Chòk, touswit oubyen jis nan 2 jou.	Fè vit fè li vomi, sa ka ede l. Ba li bwè anpil anpil dlo, mezi li kapab pran. Poud chabon pa efikas. Antidòt déféroxamine (defewoksamin) Voye je sou ki jan l ap pran souf.
Si yon moun pran twòp, sa ap donmaje vant ak trip yo.
Paracétamol (parasetamòl) : Acétominophène (Tylenol, Panadol, Crocin ak lòt non mak) Yo mete l nan anpil medikaman pou grip ak doulè (li sa ki ekri sou bwat la).	Li gen kè plen, li swe, po li blèm, li fatige. Lè fini, li ka gen doulè nan fwa (anwo vant, kote dwat), lajonis, li bwouye, li pipi san.	Li bon pou nou fè vit fè l vomi. Ba li poud chabon ak anpil dlo. Antidòt acetylcysteine (asetilsisteyin)
Si yon moun pran twòp, sa ap donmaje fwa a.
Nakotik Morphine (mòfin) Heroïne (ewoyin) Fentanyl (fantanil) Methadone (metadòn) Opium (opyòm) Oxycodone (oksikodòn) Codeïne (kodeyin) Lòt medikaman ki pou kraze gwo doulè	Lespri li lou, reyaksyon li lou, souf li piti oubyen li sispann pran souf.	Si li pa rive pran 12 souf nan yon minit, fè respirasyon bouch nan bouch. Antidòt naloxone (nalaksòn). Pa ba li ni manje ni bwè jis li ka pran souf byen.

Alkòl : Si yon moun bwè twòp, li ka fè l sispann pran souf.

Li vomi. Li bwouye. Li fè kriz. Souf li lant, li pèdi konpa li. Li endispoze. Si li bwouye, li dekonpoze, souf li pa regliye, li gen lè malad, epi kò li pa bon, se ka yon kriz maladi sik l ap fè.

Voye je sou ki jan l ap pran souf. Fè respirasyon bouch nan bouch si li nesesè. Vire l sou kote pou l pa toufe si li vomi. Kenbe li cho. Si li kapab bwè, ba li sewòm oral.