Hesperian Health Guides
Siy fanmsaj la dwe verifye pandan premye etap la
SanteWiki > Yon Liv Pou Fanmsaj > Chapit 11: Matris la ouvri: Premye etap tranche ak akouchman an > Siy fanmsaj la dwe verifye pandan premye etap la
Si w konnen kòman pou w fè egzamen vajinal, ou ka anvi fè l pou chèche konnen nan ki nivo tranche a ye. Men, sonje chak fwa ou mete dwèt ou (oswa nenpòt lòt bagay) anndan vajen fi a, gen plis risk pou l trape enfeksyon. Chèche lòt fason pou konnen nan ki nivo tranche a ye.
Siy pou verifye pandan premye etap la | |||
|
premye fwa w wè manman an gen tranche | ||
|
chak 1 èdtan | ||
|
chak 4 èdtan | ||
|
chak 4 èdtan | ||
|
chak 1 èdtan | ||
Verifye tout siy sa yo pi souvan si gen move siy. Depi w kapab, ekri rezilta ou jwenn yo chak fwa w fin verfiye yo. |
Kontni yo
Pozisyon bebe a
Li saj pou w verifye nan ki pozisyon bebe a ye depi nan kòmansman tranche a.
Lè w verifye nan ki pozisyon bebe a ye, sa fè w konnen:
- Si bebe a chavire tèt anba, epi ki kote li bay fas li.
- Si bebe a desann nan basen manman an.
Èske bebe a chavire tèt anba? Ki kote l bay fas li?
Pifò bebe yo chavire tèt anba, e yo bay fas swa dèyè manman an swa sou kote l. Pozisyon sa a pi bon pou bebe a, paske dèyè tèt li peze sou kòl matris la e sa ede tranche a vin pi cho.
Si bebe a bay fas sou kote manman an oswa dèyè l, jeneralman manman an santi doulè a devan. | Si bebe a bay fas sou devan manman an, manman an ka santi doulè a nan tay li. |
Si bebe a tèt anba, men li bay fas li devan vant manman an, tranche a ka pi long. Men nòmalman, bebe ki nan pozisyon sa a konn fèt san pwoblèm.
Si bebe a pa chavire tèt anba, gade Bebe a nan yon move pozisyon.
Èske bebe a desann nan basen manman an?
Bebe sa a wo toujou. | Bebe sa a anba, nan direksyon pasaj la. |
Pandan prèske tout gwosès la, bebe a rete anlè sou basen manman an. Ta nan gwosès la oubyen nan kòmansman tranche a, tèt li sipoze kòmanse desann nan basen manman an. Lè sa rive, yo di tèt la nan direksyon pasaj la. Lè tèt bebe a nan direksyon pasaj la, se yon bon siy, paske jeneralman sa vle di bebe a ap ka pase nan basen manman an.
Verifye si bebe a pran direksyon pasaj la nan basen manman an oswa si l toujou nan vant manman an:
1. Chèche zo basen manman an (yon ti kras anba plim li yo). | 2. Chèche tèt bebe a. Si w santi gen yon koub ki kòmanse anwo zo basen an, sa vle di tèt li pa nan direksyon pasaj la. | 3. Si sou kote tèt bebe a ale tou dwat epi w pa santi koub anwo tèt la, li pwobab pou tèt li nan direksyon pasaj la. |
Si tranche a cho, men tèt bebe a toujou twò wo, basen manman an gendwa twò piti oswa tèt bebe a ka nan move pozisyon. Veye si gen pwogrè, sitou si se premye pitit manman an epi tèt la pa nan direksyon pasaj la (gade w jwenn rezon ki ka lakòz yon bebe pa ka pase nan basen manman an). Si manman an pase likid pandan tèt bebe a toujou twò wo, kòd lonbrik la ka desann devan tèt bebe a (lè sa a yo di kòd lonbrik la pase antravè). Sa se yon gwo danje pou bebe a.
Batman kè bebe a
Koute batman kè bebe a yon fwa chak inèdtan pandan tranche a, oswa pi souvan si gen yon pwoblèm. Gade Egzamine bebe a pou aprann ki jan pou w kontwole batman kè bebe ki nan vant.
Lè ki pi bon pou w koute batman kè bebe a se toutsuit apre yon kontraksyon fin pase. Lè w koute batman kè bebe a, sa pèmèt ou jwenn enfòmasyon sou pozisyon l ak sou sante l.
Pozisyon bebe a
Lè w chèche kote kè bebe a bat pi fò, sa ede w konnen si li tèt anba, si l nan pozisyon chita, oswa si l kouche.
Sante bebe a
Kè bebe a bat mwens pase 100 fwa pa minit oswa plis pase 180 fwa pa minit.
Kè bebe a bat dousman: mwens pase 100 fwa pa minit, oswa mwens pase 120 fwa pa minit pandan plizyè minit.
Bagay sa yo ka lakòz kè bebe a bat mwens pase 100 fwa pa minit:
- Kòd lonbrik la kout anpil oswa gen yon bagay k ap peze l.
- Bebe a pa an sante.
- Pa gen ase dlo nan matris la.
- Plasenta a pa fonksyone byen, petèt paske tansyon manman an wo oswa bebe a vin anreta.
- Plasenta a kòmanse separe ak matris la.
- Kontraksyon yo twò fò. (Sa pa rive souvan nan tranche nòmal yo. Men, lè yo bay yon fi medikaman pou fòse tranche a, li fasil pou kontraksyon yo vini twò fò).
Si w remake kè bebe a bat dousman apre yon kontraksyon, ansuit li retounen nan nòmal li, bebe a ka gen pwoblèm. Nan ka sa a, koute plizyè kontraksyon youn apre lòt. Si batman kè bebe a nòmal apre plizyè lòt kontraksyon, li pwobab bebe a anfòm. Mande manman an pou l chanje pozisyon pou l ka pa peze twòp sou kòd lonbrik la. Apre sa, koute ankò pou wè si chanjman an ede l, epi kontinye kontwole batman kè bebe a souvan pandan rès tranche a pou w konnen si l bese ankò.
Si kè bebe a bat mwens pase 100 fwa pa minit, epi l konsa jiskaske yon lòt kontraksyon kòmanse, oubyen jiskaske yon lòt kontraksyon prèske kòmanse, bebe a an danje. Gen danje sitou si gen lòt move siy tou, tankou si fi a ap bay dlo vèt oswa tranche a long. Bebe a ka fèt ak anpil feblès oswa sèvo l ka domaje.
Ou dwe reflechi ak ki distans ou ye parapò ak yon lopital, epi nan konbyen tan w panse manman an pral fin akouche. Si lè akouchman an prèske rive epi manman an prèt pou l pouse, li ka pi bon pou l rete lakay epi akouche pitit la byen vit. Sinon, mennen manman an lopital pou l ka jwenn asistans medikal.
Mete manman an nan pozisyon sou jenou l, avèk tèt li atè a, epi tay li anlè. Pozisyon sa a ka ede bebe a jwenn plis san ak oksijèn.
Si w kapab, li ka bon pou w bay manman an oksijèn.
|
Kè bebe a bat vit: plis pase 180 fwa pa minit
Bagay sa yo ka fè kè bebe a akselere rive bat plis pase 180 fwa pa minit:
- Manman an dezidrate.
- Manman an oswa bebe a gen yon enfeksyon.
- Manman an ap bay san.
- Tranche a twò long.
- Matris manman an ap chire.
Si kè bebe a kontinye bat twò vit pandan 20 minit (oswa pandan 5 kontraksyon), mennen l lopital.
Pase likid
Nòmalman, fi a pase likid prèske nan fen premye etap tranche a. Men, li ka pase likid nenpòt lè, swa anvan tranche a, oubyen jis lè bebe a pral fèt. Pafwa dlo a tonbe tankou yon sous ki jayi. Pafwa tou li senpleman degoute.
Lè w rive nan akouchman an, mande manman an si l gentan pase likid. Si l pa konnen, gade si vajen l ak souvètman l yo mouye. Piske yo ka mouye swa ak dlo swa ak pipi, pran sant yo pou w wè si yo gen sant pipi.
Oubyen tou, si w gen papye nitrazin, mete papye a sou pati ki mouye a. Si papye a rete ak koulè jòn abriko a, sa vle di se pipi. Si papye a vin koulè ble oswa mov, li pwobab se dlo matris. (Dlo ak pipi ka melanje ansanm. Si papye a rete jòn abriko oswa likid la gen sant pipi, men w panse manman an gentan pase likid kanmenm, kite yon ti tan pase, epi verifye l ankò.)
Koute batman kè bebe a tousuit apre manman an fin pase likid. Si kè bebe a bat mwens pase 100 fwa pa minit, al lopital.
Verifye koulè dlo a
Lè manman an pase likid, dlo a dwe klè oswa yon tijan wòz. Si gen tach blanch nan dlo a se pa yon pwoblèm. Men, si dlo a gen koulè jòn oswa vèt, se yon move siy. Sa ka vle di bebe a deja fè poupou anndan matris la. Pafwa ou ka wè ti moso poupou yo nan dlo a.
Pandan gwosès la, poupou kòmanse fòme nan kò bebe a, men nòmalman li fè premye poupou li apre l fin fèt. Premye poupou bebe a tankou goudwon ak lakòl. Yo rele l mekònyòm.
Lè gen poupou nan dlo a, petèt se yon siy ki vle di bebe a gen pwoblèm. Se yon danje tou si poupou a antre nan bouch bebe a oswa nan nen l. Lè bebe a kòmanse respire, poupou sa ki tankou lakòl ka antre nan poumon l. Li ka difisil anpil pou l jwenn ase lè pou l respire, e kèk fwa sa lakòz enfeksyon nan poumon, domaj nan sèvo, oswa lanmò.
Sa pou w fè
Gade dlo a byen. Si dlo a koulè jòn pal oswa vè pal, epi pa gen lòt move siy, sa vle di bebe a te deja fè poupou kèk tan e li pwobab li pa gen pwoblèm. Koute batman kè bebe a pandan tout tranche a epi veye si pa gen lòt move siy.
Si koulè dlo a pi fonse, li pwès, oswa li gen ti moso poupou ladan l, al lopital. Yon lopital dwe gen zouti pou netwaye bouch bebe a ak poumon l lè l fin fèt, epi y ap ka fè tretman pou li si l gen yon pwoblèm nan poumon l.
Si w pa ka al loptial, mete w prè pou w ede bebe a respire apre l fin fèt.
Reflechi sou depi ki lè fi a pase likid
ODepi manman an pase likid, mikwòb ka monte anndan matris la rapid. Pou evite enfeksyon, bebe a dwe fèt pou pi plis yon jou ak yon nuit (24 èdtan) apre manman an fin pase likid. Sa vle di, tranche dwe kòmanse anviwon 12 èdtan apre l fin pase likid.
Pandan l ap tann tranche a, ede manman an evite pran mikwòb nan vajen l fason sa yo:
- Pa fè egzamen vajinal.
- Pa mete anyen nan vajen manman an.
- Si manman an ap benyen, fò l pa chita nan dlo a.
- Fòk manman an li menm pa fè sèks oswa mete anyen nan vajen l.
- Apre manman an fin pipi oswa poupou, fè l netwaye vajen l kòmanse devan ale dèyè.
- Tanzantan chanje souvètman l oswa dra kote li kouche a.
Ou ka eseye yon metòd natirèl pou kòmanse tranche a oswa pou chofe l. Si l lakay, pa ba manman an remèd tankou “oxytocin” oswa “misoprostol” pou kòmanse tranche a. Yo dwe itilize medikaman sa yo sèlman si l lopital.
Ki lè pou w chèche asistans medikal
Chèche asistans rapid si tranche a pa kòmanse nan 8 a 12 èdtan, oswa si tranche a ta kòmanse men li fèb, epi si youn nan bagay sa yo rive:
- Bebe a vini anvan lè l (mwens pase 8 mwa).
- Gen siy enfeksyon.
- Gen chans fi a gen yon maladi moun pran nan fè sèks (gade Chapit 18) oswa fi a te fè enfeksyon nan vesi oswa nan vajen sa pa fè lontan.
- Manman an te mete yon bagay nan vajen l apre l te fin pase likid. Petèt w ap vle al nan yon sant sante oswa lopital menmsi pa gen move siy. Nan yon lopital yo ka bay fi a medikaman pou kòmanse tranche a san danje.
Panse ak kantite tan sa ka pran pou w rive lopital la. Pa egzanp, si loptial la nan yon distans 4 èdtan, epi tranche a pa kòmanse sou 8 èdtan apre fi a fin pase likid, ou dwe kòmanse vwayaj la. Si w ap pran yon jou nan wout anvan pou w rive lopital la, bay manman an antibyotik pou anpeche enfeksyon, epi pran wout la tousuit.
Si w deside rete lakay
Bay manman an antibyotik pou anpeche enfeksyon epi byen siveye l pou wè si l gen siy enfeksyon. Si w gen tèmomèt, kontwole tanperati li chak 4 èdtan. Si nenpòt siy enfeksyon parèt, mennen l lopital. Gade anba pou plis enfòmasyon sou enfeksyon pandan tranche epi kòman pou w trete l.
Veye kòd lonbrik la pa desann devan bebe a (kòd lonbrik la pase antravè)
Sa pa rive souvan, men lè manman an pase likid, kòd lonbrik la konn desann nan vajen manman an, devan tèt bebe a. Men nan ki sitiyasyon li pi fasil pou kòd lonbrik la glise pase devan tèt bebe a:
- Gen anpil dlo.
- Bebe a piti oswa li fèt sou mwens pase 8 mwa.
- Bebe a nan yon move pozisyon.
- Bebe a te wo nan basen an lè manman an te pase likid.
Si kòd lonbrik la kwoke devan tèt bebe a oswa sou kote tèt li, kòd la ka peze ant tèt bebe a ak zo manman an. Sa fè l difisil pou san sikile nan kòd lonbrik la pou bebe a jwenn oksijèn. Nan ka sa a, sèvo bebe a ka domaje oswa li ka mouri.
- Kòd lonbrik la sot deyò vajen manman an.
- Sibitman kè bebe a bat tou dousman, sitou apre manman an fin pase likid, epi kè a pa tounen nan nòmal li.
- Kè bebe a bat pi dousman (mwens pase 100 fwa pa minit) pandan chak kontraksyon
Sa pou w fè
Si bebe a vivan, ou dwe aji vit. Nòmalman, meyè bagay pou w fè se anpeche tèt bebe a peze kòd lonbrik la, epi mennen manman an lopital byen vit pou l fè sezaryèn.
Si w pa ka wè kòd lonbrik la, lave men w byen pwòp, epi mete gan ki byen pwòp. Foure men w anndan vajen manman an pou chèche kòd lonbrik la devan tèt bebe a. Manyen kòd la dousman pou chèche batman kè l.
Si w ka wè kòd lonbrik la ap soti deyò nan vajen manman an, manyen l dousman pou chèche batman kè a.
Si w santi batman kè a nan kòd lonbrik la, bebe a ka viv, men se sèlman si w mennen l lopital tousuit. Manman an ap bezwen fè sezaryèn pou l ka sove bebe a. Pandan w sou wout la, mete manman an nan pozisyon sou jenou l, avèk tèt li atè a, epi tay li anlè. Kenbe tèt bebe a pou l pa peze sou kòd lonbrik la.
Avèk yon gan nan men w, pouse tèt bebe a tou dousman pi anndan kò manman an epi pi lwen kòd lobrik la. Bat pou w pa manyen kòd lonbrik la, men si enpe nan kòd la ta soti deyò vajen an, eseye remete l anndan pou l ka rete cho e mouye (si w pa ka remete l anndan, vlope l nan yon twal pwòp).
Si lopital la lwen anpil, e manman an pral akouche tousuit, ou ka oblije ede manman an pouse pitit la pi vit posib pandan n lakay. Si bebe a vivan toujou, li ka bezwen èd pou l respir.
Si w pa santi batman kè nan kòd lonbrik la, sa vle di bebe a mouri. Rete lakay pou fè akouchman an.
Batman kè manman
Kontwole batman kè manman an chak 4 èdtan, oubyen pi souvan si gen yon pwoblèm. Aprann ki jan pou w kontwole batman kè.
Pandan tranche a, batman kè manman an dwe rete prèske menm jan l te ye pandan gwosès la: 60 a 100 fwa pa minit anvan e apre kontraksyon. Batman kè a ka plis pandan yon kontraksyon.
Plizyè kalite pwoblèm ka lakòz kè a bat vit:
Pandan tranche a, li nòmal pou kè l bat vit, sitou nan dezyèm etap tranche a. Se pa yon pwoblèm, depi batman kè a retounen nan nòmal li apre akouchman an.
Si kè a bat trè dousman, oubyen li kontinye desann chak lè, petèt se siy fi a gen yon emoraji oswa li nan eta chòk. Chèche siy ki ka montre si l ap senyen pa anndan an.
Tanperati manman an
Kontwole tanperati manman an chak 4 èdtan, oswa pi souvan si tanperati a te twò wo oswa si manman an gentan pase likid. Aprann ki jan pou w kontwole tanperati manman an.
Si manman an santi chalè, oswa si tanperati l ant 37℃C (98.6℃F) ak 38℃C (100.4℃F), li ka dezidrate. Bay manman an bwè plis, epi kontwole tanperati a pi souvan pou w wè si l monte.
Manman an gen fyèv: tanperati kò l rive nan 38℃C (100.4℃F) oswa pi wo, oubyen kò l cho lè w manyen l.
Li ka nòmal pou kò yon fi chofe pandan l gen tranche, men jeneralman yon fyèv ki pi wo pase 38℃C (100.4℃F) se siy enfeksyon.
Si manman an gen fyèv, gade si l gen lòt siy sa yo ki endike enfeksyon:
- Kè bebe a bat plis pase 180 fwa pa minit.
- Kè manman an bat plis pase 100 fwa pa minit.
- Vajen manman an gen move sant.
- Manman an gen doulè lè l pipi.
- Vant manman an fè l mal, oswa li fè l mal lè w manyen l.
- Manman an gen doulè sou kote l oswa nan ren l.
Sa pou w fè
Piske tout kalite enfeksyon pandan tranche se yon gwo danje, ou dwe trete fyèv la tousuit. Kòmanse bay fi a anpil likid tankou dlo, sewòm oral, oubyen te fèy ki ka bese fyèv. Sa ka ede l tou si w benyen l ak yon sèvyèt mouye ak dlo fre (men pa dlo glase).
Li ka difisil pou w konnen sa k lakòz fyèv la ak enfeksyon an. Si w panse fi a dezidrate anpil, ba l likid nan dèyè oswa sewòm si w konnen kòman pou w fè sa.
Gade si li gen enfeksyon nan vesi oubyen ren oswa malarya. Si manman an sanble l pa gen youn nan enfeksyon sa yo, li ka fè enfeksyon nan matris la oswa nan sak amnyotik la. Mennen l lopital pou yo ka ba l antibyotik. Si sa ap pran plis pase inèdtan anvan pou w rive lopital, pandan nou sou wout la, bay li youn nan antibyotik sa yo:
Pou enfeksyon nan matris pandan tranche | |||||
Pandan nou sou wout pou n al lopital la | |||||
|
nan bouch, 4 fwa pa jou, pandan 7 a 10 jou | ||||
epi | |||||
|
nan bouch, 3 fwa pa jou, pandan 7 a 10 jou |
“Sulfate de magnésium” pou kriz | ||||
|
5 g nan chak bò dèyè, antre piki a byen fon | |||
Ba li 5 g isit
epi 5 g isit |
Anvan w bay “sulfate de magnésium” nan, konte konbyen fwa fi a pran souf chak minit. Pa ba li “sulfate de magnésium” si li pran souf mwens pase 16 fwa pa minit. Si souf li ralanati jiska mwens pase 16 fwa pa minit apre w fin ba li “sulfate de magnésium” nan, li bezwen èd lopital tousuit. |
“ Diazepam ” pou kriz (si w pa gen “sulfate de magnésium”) | |
Pandan fi a ap fè kriz, se pou w ba li “Diazepam” nan twou dèyè l. Li pap efikas si w ba l piki, e li pap ka vale konprime a. | |
Pou w prepare medikaman an: Lave e seche men w, epi mete gan.
|
|
Antre tout tèt sereng nan nan twou dèyè fi a epi pouse manch la jiskaske tout remèd la vide anndan l.
|
|
“Diazepam” likid | |
|
nan twou dèyè l, apre premye kriz la. |
Apre sa, si li pran kriz ankò | |
|
nan twou dèyè l, omwen 20 minit apre premye dòz la. |
Si w pa gen “Diazepam” likid (pou mete nan sereng) | |
| |
(Si gen yon ti gout nan remèd la ki soti nan dèyè fi a, ou mèt ba li yon lòt 5 mg “Diazepam”.) |
Senyen pandan tranche
Li nòmal pou gen enpe san ki soti nan vajen manman an. Glè ki te ploge kòl matris la ka gen koulè wouj tankou san. Sepandan, se yon move siy si pandan tranche a manman an gen san ki kaye, san wouj fre, oswa si li pèdi plis pase 200 mililit san (1 koup).
Senyen san doulè (plasenta a twò ba)
Si yon manman ap senyen men l pa gen doulè anvan e apre kontraksyon, gendwa se plasenta a ki twò ba, ki kouvri kòl matris la. Souvan se nan fen gwosès la ou ka wè si plasenta a twò ba. Anpil fwa premye siy nan sèke manman an ap bay san wouj vif (yon kantite ki ka mouye tout yon kotèks) pandan tranche a. Al lopital tousuit.
Lè plasenta a twò ba, fi a ka senyen epi mouri rapid rapid yonfwa kòl matris la ouvri. Poutèt sa, se yon danje si w rete tann pou wè si li pral senyen plis. Pandan nou sou wout pou n al lopital, trete manman an pou chòk.
Doulè nan matris
Si manman an santi doulè anvan e apre kontraksyon, epi matris la rete byen di, oswa manman an santi doulè dwòl pandan kontraksyon yo, sa ka vle di:
- Plasenta a dekole ak matris la.
- Matris la chire.
- Matris la enfekte.
Plasenta a dekole
Si plasenta a dekole ak matris la, manman an ak tout pitit la vrèman an danje. Manman an ka mouri paske li ap pèdi anpil san ki soti kote plasenta a te kole a. Matris la pa kapab refèmen kote k ap senyen an toutotan pitit la anndan toujou. Pitit la ka mouri oswa li ka domaje paske li pa ka jwenn ase oksijèn nan men manman l.
- Vajen manman an gendwa ap senyen, men pafwa san pa soti deyò ditou.
- Manman an kontinye gen doulè apre kontraksyon an fin pase. Doulè a ka kòmanse toupiti, se sa k fè w dwe prete atansyon ak nenpòt doulè ki pa nòmal. Danje a vin pi grav tank doulè a ogmante.
- Matris la rete di menm apre kontraksyon an fin pase, oswa li rete di toutan.
- Vant manman an fè l mal, sitou lè w manyen l.
- Manman an gen siy ki endike li nan eta #shock|chòk.
- Kè pitit la gendwa bat byen vit (plis pase 180 fwa pa minit), li ka bat dousman (mwens pase 100 fwa pa minit), oswa pitit la ka deja mouri (kè l pa bat ditou).
- Pitit la pa fè mouvman menm jan an ankò, oswa li pa fè mouvman ditou.
Si w wè siy ki endike plasenta a dekole, al lopital tousuit! Pa ret tann! Pandan w sou wout lopital la, trete manman an pou chòk.
Matris chire
Nenpòt nan bagay sa yo ka fè matris la chire:
- Manman an te fè sezaryèn deja.
- Manman an deja fè 5 pitit oubyen plis.
- Pitit la nan yon move pozisyon.
- Tranche a long e li fò.
- Manman an gen yon defòmasyon nan basen l.
- Gen yon moun ki t ap pouse vant manman an, oswa vant lan te frape oubyen blese.
- Yo te bay manman an medikaman (nan bouch oswa nan piki) tankou “oxytocin” pou kòmanse tranche oswa pou fè l pi cho.
Si w wè siy ki endike matris la chire, mennen manman an lopital san pèdi tan, menmsi lopital la byen lwen! Li ka mouri tèlman l ap pèdi san, e bebe a ap mouri tou. Pandan w sou wout la, trete manman an pou chòk. Manman an ap bezwen fè operasyon pou ede rete san an, l ap bezwen pran yon bagay pou ranplase san l pèdi a, epi l ap bezwen antibyotik pou anpeche enfeksyon.
Je w pa ka wè kote matris la chire a paske li anndan manman an. Men, siy sa yo ap fè w konnen si l chire:
- Manman an gen gwo doulè lè yon kontraksyon fin pase epi yon lòt poko vini; li gen yon sansasyon dechire nan vant li, epi doulè a bese.
- Manman an sispann gen kontraksyon.
- San soti nan vajen manman an (men gendelè okenn san pa soti).
- Manman an gen siy ki endike li nan eta chòk.
- Pitit la sanble l ap souke (pafwa yon tijan pi wo) nan vant lan epi kè li pa bat.
Enfeksyon nan matris
Veye siy ki endike pwogrè
Tout tranche pa menm. Gen ki vit, gen ki lan. Sa pa yon pwoblèm. Men, fòk gen pwogrè si se yon tranche ki kòrèk. Pwogrè vle di tranche a dwe vin pi cho epi kòl matris la dwe ap ouvri.
Toutotan tranche a ap pwogrese, ou dwe wè plis nan siy sa yo:
- Kontraksyon yo vin pi long, yo pi fò, e yo vini pi souvan.
- Matris la vin pi di lè w manyen l pandan kontraksyon yo.
- Li bay plis glè ki te bouche kòl matris la.
- Li pase likid.
- Manman an rann gaz nan bouch li, li swè, li vomi, oubyen janm li yo tranble.
- Manman an vle pouse. Sa ka vle di dezyèm etap tranche a pral kòmanse oswa li gentan kòmanse. Pa ankouraje manman an pouse jiskaske w sèten dezyèm etap la kòmanse. Nòmalman, depi li pa kapab kenbe pouse a, sa vle di dezyèm etap la gentan kòmanse.
Ki lè pou w fè yon egzaminen vajinal
Sèl fason pou w sèten kòl matris la ap ouvri se pou w fè yon egzamen vajinal (egzamen anndan vajen an). Sepandan, piske egzamen vajinal bay plis chans pou fè enfeksyon, e fòk ou gen fòmasyon ak gan pou w fè yo, yo dwe fèt sèlman si w gen yon rezon valab. Apre w fin resevwa fòmasyon, ou ka suiv enstriksyon ki pou ede w fè yon egzamen vajinal, men, sèlman si w gen yon rezon valab pou fè l.
Men rezon valab pou w fè yon egzamen vajinal:
- Tranche a long e difisil, san w pa wè siy pwogrè. Egzamen vajinal la ap di w si kòl matris la ap ouvri.
- Kòd lonbrik la devan tèt bebe a. Lè w ap fè yon egzamen vajinal, ou ka ekate tèt pitit la bò kote kòd lonbrik la.
- Nenpòt ka dijans. Yon egzamen vajinal ka di w si w gen ase tan pou n al lopital anvan akouchman an.
Pinga w janm fè yon egzamen vajinal si gen anpil san (ki pa nòmal) k ap soti nan vajen an.
Tranche a twò long
Ou ka di tranche a twò long lè manman an ap fè kontraksyon ki fò pandan plis pase 12 èdtan pou fi ki fè pitit deja, oswa plis pase 24 èdtan pou fi ki sou premye pitit yo.
Gendelè tranche long pa yon pwoblèm, e pa gen danje depi manman an repoze anvan e apre kontraksyon yo, li bwè likid, epi li pipi tanzantan. Sepandan, tranche long ka bay pwoblèm grav, tankou fistil (yon twou nan vajen ki koule pipi), matris chire, oubyen manman an oswa pitit la mouri. Lè yon fi gen tranche long, suiv li byen pou w wè si l gen move siy. Èske gen plis tan antre chak doulè? Èske li gen siy enfeksyon? Èske li fatige depase? Èske batman kè bebe a nòmal?
Si pa gen siy pwogrè, oswa si tranche a dire plis pase 12 èdtan, ka gen yon pwoblèm.
Men kèk bagay ki ka fè tranche a frèt/lan nan premye etap la: manman an gan kè sote, li fache, li sou tansyon, oubyen li fatige depase. Tranche a ka ralanti tou si pitit la nan yon move pozisyon, oubyen si l pa ka pase nan basen manman an.
Manman an gen kè sote, li fache, oubyen li sou tansyon
Kè sote ak tansyon ka fè tranche a vin frèt. Men kèk bagay ki ka mete manman an sou tansyon lè l gen tranche:
- Doulè tranche a ba l kè sote.
- Se premye pitit li.
- Dènye pitit manman an te fèt tou mouri, oswa li te mouri apre akouchman an.
- Manman an pa vle pitit la.
- Manman an pa gen mari, menaj, oswa fanmi ki pou ede l.
- Gen pwoblèm nan fanmi an.
- Manman an te viktim vyolans seksyèl lè l te piti oswa pandan l vin gran.
Fanmi ak vwazen ki gen move jan ka mete manman an sou plis tansyon epi fè l pi pè. Moun sa yo pa dwe vini nan akouchman an. Bon sipò nan tranche ak bon zanmi ka ede kalme laperèz la ak tansyon an pou ede tranche a rekòmanse. Eseye pale avèk manman an. Santiman ki konplike, tankou santiman solitid, oswa santiman kòmkwa li pa vle pitit la, se bagay ki ka fè tranche a frèt.
Si w montre konpasyon epi w kite manman an pale sou krent li yo, sa ka mete l alèz. Ede manman an lache kò l. Si men l, janm li, ak figi l rilaks, sa ap ede kòl matris la ouvri, epi sa ap ede tranche a vin cho. Ou ka ba li yon masaj, yon beny dlo cho, oswa poze twal cho sou kò l. Sonje pou w toujou pran swen l ak respè ak konpasyon.
Chèche lòt fason pou w fè l santi l alèz e an sekirite:
- Fè l konprann kontraksyon yo bon pou li. Lè chak kontraksyon kòmanse, di l pou l respire fon epi pou l kite mis li yo lache (gade konsènan respirasyon).
- Felisite l pou bon travay l ap fè a. Fè l sonje li se yon fanm vanyan.
- Mande l pou l imajine matris la oswa kòl matris la k ap ouvri pou l kite pitit la soti. Gen lòt fi ki prefere panse ak lòt bagay k ap ouvri, tankou bèl flè.
- Fè l sonje chak kontraksyon ap ede bebe a soti.
Li fasil pou yon manman gen kè sote oswa pou l sou tansyon lè tranche a kòmanse fò. Rasire manman an doulè a se yon bagay ki nòmal k ap ede l akouche pitit la. Si w kwè sa ka ede manman an, fè l konprann lè l sere kò l, tranche a ka vin pi long. Men pa fè l menas ni pa fè l wont.
Eseye lache men w ak pye w. W ap fè trè byen! |
Kontraksyon an pase. Kòman w santi w ?
Mwen pi bon. |
Manman an fatige depase
Se nòmal pou manman an fatige anpil. Men, si manman an fatige jouk li about, li ka gen yon tranche ki twò long, ki pi danjere, oswa tranche a ka kanpe. Si manman an fatige anpil, ba li te ki pa twò fò ki gen anpil sik oswa siwo myèl, ji fwi, oswa sewòm oral. Chèche wè ki kote li ye nan premye etap tranche a: tranche frèt, tranche cho, oswa fen tranche a.
Tranche frèt
Tranche frèt ka kontinye pou plizyè èdtan, menm plizyè jou. Si l konsa, manman an ka vin fatige anpil epi l ka dekouraje. Si w panse li poko pral akouche kounye a, manman an dwe repoze oswa dòmi anvan e apre kontraksyon yo. Mete l byen alèz. Ba l likid pou l bwè, ankouraje l, petèt ba l yon masaj epi benyen l (si l poko pase likid).
Nan zòn kote ou ye a, ka gen remèd fèy ki pou ede l dòmi. Si w konnen remèd fèy ki ka fè manman an dòmi san yo pa yon danje pou bebe a, ou mèt ba li yo kounye a.
Tranche cho
Si manman an gen tranche cho men li pa fè pwogrè, epi sanble l ap pran plizyè èdtan ankò anvan pitit la fèt, fè manman an manje, bwè, epi pran repo. Men, ou dwe eseye wè si w ka fè tranche a pwogrese. Si sa fè plis pase 12 èdtan depi l gen tranche cho, men pitit la poko prèt pou l fèt, menmen l lopital. Soti pi bonè si lopital la lwen.
Fen tranche
Si manman an nan fen tranche a, li ka rive fin akouche menmsi l fatige anpil. Li bezwen ankourajman ak pasyans.
Si manman an fatige depase, epi li pa gen kontraksyon depi plis pase inèdtan, oswa si yo kòmanse men yo pa fè pwogrè, menmen l lopital.
Bebe a pa ka pase nan basen manman an
Si bebe a nan yon move pozisyon, oswa si li twò gwo pou l pase nan basen manman an, bebe a pap ka soti. Nan ka sa a, manman an ap soufri ak tranche jiskaske matris la chire epi emoraji anndan l touye l, oswa jiskaske ni li menm ni bebe a mouri ak fatig. Menmsi l rive akouche, li ka vin gen anpil pwoblèm nan vajen l, nan vesi l, oswa pou l kontwole pipi ak poupou (fistil).
Gen plis chans bebe a pap ka pase lè:
- Manman an trè jèn epi basen l poko fin develope.
- Manman an pa t jwenn ase manje lè l te piti (sa ka fè l grandi ak ti kò oswa ti basen).
- Manman an gen yon domaj nan basen.
- Manman an dyabètik.
- Bebe a gwo anpil, oswa li te grandi twò vit pandan gwosès la.
- Tèt pitit la te twò wo lè tranche a te kòmanse (ou te ka santi tèt li anlè zo basen an).
- Manman an te gen anpil pwoblèm lè pou l te pouse pitit li te fè anvan an, e pitit sa a pi gwo toujou.
- Manman an gen tranche depi 8 a 12 èdtan san l pa fè pwogrè. (Si lopital la lwen, deplase pi bonè.)
Piske ou pa kapab konnen toutbonvre si bebe a twò gwo pou pasaj la, kite tranche a kontinye pou kèk èdtan anplis, epi gade kòman sa ye. Pi souvan, menmsi bebe a gwo, li ka soti san pwoblèm. Men, si manman an gen tranche cho depi plis pase 12 èdtan san l pa bay siy ki endike li prèske akouche, mennen l lopital. Li ka oblije fè sezaryèn.
Bebe a nan yon move pozisyon, oswa nan yon pozisyon ki fè l enposib pou l soti
Nòmalman, tranche a pi kout lè bebe a tèt anba, epi fas li ap gade do manman an. Si bebe a nan yon lòt pozisyon, li ka difisil oswa enposib pou manman an akouche.
Fas bebe a ap gade vant manman an
Si fas pitit ap gade devan, anpil fwa akouchman an ka fèt san pwoblèm, men tranche konn pi long. Ou ka vle sèvi ak kèk metòd lejè pou w fè tranche a pi cho. Sa ka ede tou si w:
- Mande manman an pou l rete nan pozisyon sou kat pat (sou 2 jenou l ak 2 pla men l) pandan omwen inèdtan. (Pa gen pwoblèm si l vle fè yon ti mache pou l detire pye l apre chak kontraksyon.)
Monte do a | Mete do a dwat ankò |
Egzèsis “chat move” a |
- Mande manman an pou l fè egzèsis ki rele ‘chat move’ a apre chak kontraksyon.
Pozisyon sa yo ka ede bebe a vire pou fas li ka gade do manman an
Figi oswa fontenn bebe a desann anvan
Fason bebe a kenbe tèt li ka ralanti oswa anpeche akouchman an.
Si tèt li oswa fwon l desann anvan, li posib pou l fèt san pwoblèm, men akouchman an ap pi difisil. Mennen l lopital. Pa eseye chanje pozisyon bebe a..
Pifò bebe antre tèt yo konsa. Sa fè l pi fasil pou yo pase nan basen manman an. | Men, pafwa se figi bebe a ki devan. Sa fè l pi difisil pou l pase nan basen manman an. | Bebe sa a mete fwon l devan. Jeneralman bebe konsa pap pase nan basen manman an. |
Bebe a nan pozisyon chita a
Bebe ki nan pozisyon chita a (dèyè yo oswa pye yo soti anvan) konn pran plis tan pou yo fèt, men si bebe a fèt bonè oswa kò l piti, tranche a ka ale byen vit. Pozisyon chita a ka pi danjere pou bebe a pase lè se tèt la ki anba. Li ka posib pou w vire bebe a. Si w pa ka vire l san danje, epi w pa abitye fè kalite akouchman sa yo, mennen l lopital.
Aprann plis sou akouchman lè bebe a nan pozisyon chita a.
Bebe a kouche sou kote
Yon bebe ki kouche sou kote anndan matris manman l pap ka fèt nan pozisyon sa a.
Bebe a ka vire byen fasil. Sepandan, ou ka eseye vire bebe a sèlman si manman an te fè pitit deja, si gen omwen 15 a 20 minit apre chak kontraksyon anvan yon lòt kòmanse, si li poko pase likid, epi si w deja abil nan vire bebe ki nan matris. Si vire bebe a ap poze danje, oswa si bebe a pa vle vire, mennen manman an lopital tousuit! Manman an ap oblije fè sezaryèn.
Fason pou chofe tranche san danje
Si tranche a dire twòp tan, oswa si nou oblije kòmanse tranche a kounye a, gen kèk fason san danje pou nou chofe tranche a. Fason sa yo pa gen danje ni pou manman an ni pou bebe a, e yo ka bay tranche a plis fòs.
Eseye chofe tranche a lè:
- Manman an gentan pase likid, tèt bebe a gentan nan pasaj, men tranche a poko kòmanse oswa akouchman an poko prèt pou l fèt.
- Manman an gen tranche cho depi plizyè èdtan, men li poko prèt pou l akouche.
- Manman an gen tranche frèt depi plizyè èdtan. Tranche a ase cho pou l anpeche manman an repoze, men li pa ase fò pou l ouvri kòl matris la.
Pa chofe tranche a si gen move siy ki endike ou dwe mennen manman an lopital. Sitou, pinga ou fòse tranche si bebe a kouche sou kote, si manman an ap bay anpil san, oswa si kè bebe a ap bat mwens pase 100 fwa pa minit. Si w chofe tranche a nan ka sa yo, sa ka mete bebe a an danje epi w ap pèdi tan pou granmèsi. Si gen move siy, mennen l lopital!
Eseye nenpòt nan metòd sa yo pou chofe tranche a, men si w wè anyen pa mache apre 1 ou 2 èdtan, gade si w ka mennen manman an lopital. Lè w rete twòp tan pou yon akouchman fèt, sa ka yon danje. Si w pa wè okenn siy pwogrè apre tranche a cho pandan 8 a 12 èdtan, oswa si li sispann fè pwogrè pou plizyè èdtan, mennen manman an lopital rapid. Sa enpòtan sitou si lopital la nan yon distans inèdtan oubyen plis.
(Nou pale sou lòt fason pou chofe tranche. Metòd sa yo gen plis risk, donk, ou dwe itilize yo sèlman si w pa gen lòt posiblite.)
Mache epi fè mouvman
Anpil fwa tranche a vin pi cho si manman an kanpe oswa mache. Se paske konsa bebe a peze plis sou kòl matris la, e sa vin fè kontraksyon yo pi fò. Gen fi ki ka gen pi gwo kontraksyon lè yo senpleman chanje pozisyon.
Sansasyon nan tete
Lè yon bebe souse tete manman l, kò manman an bay sa yo rele òmòn oksitosin (“oxytocin”). Oksitosin nan ede manman an gen pi gwo kontraksyon.
Si manman an gen timoun ki nan tete toujou, mete timoun nan souse tete a. Si li pa gen timoun nan tete, mari l oswa mennaj li ka souse tete a. Kite yo souse tete a pou 10 minit, fè yon kanpe pou yon lòt 10 minit, epi souse ankò.
Si fi a pa vle pou moun souse tete l, li ka peze yo epi fè masaj ladan yo poukont li. Li mèt kontinye manyen yo epi fè masaj ladan yo jiskaske kontraksyon yo vini ak plis fòs. Kontraksyon yo ta sipoze kòmanse vin pi fò nan anivwon 30 minit. Men, si apre sa kontraksyon yo pa vin pi fò, sanble sansasyon nan tete a pap fè anyen pou li.
Akipresyon (pez e sou kèk kote nan kò a)
Masaj konn fè tranche kòmanse, oubyen li konn fè tranche ki frèt vin pi cho. Gen yon kalite masaj ki rele akipresyon. Yo konn rele l tou masaj chinwa paske se yon metòd moun peyi Lachin itilize pou yo fè tretman. Nan akipresyon, ou peze yon jan fò sou kèk kote byen presi nan kò moun nan. Si w konnen kèk lòt masaj ki ka chofe tranche, itilize yo! (Men, pa bay vant fi a masaj avèk fòs. Sa ka fè plasenta a separe ak matris la.)
Anvan w fè akipresyon, ede fi a lache kò l. Bay pye l yon ti masaj, oubyen ba l masaj dèyè do l ak luil (pwomad). Lè kò fi a byen rilaks, ou ka kòmanse akipresyon an.
Pi ba a ak nan lòt paj la w ap wè ki kote pou w peze ak pous ou. Chèche kote yo di w la epi pase pous la toutotou jiskaske w jwenn yon kote ki sansib pou fi a, oswa k ap fè l mal. Lè w jwenn kote sa a, peze l pandan yon minit.
Si l ap mache, fi a ka gen sansasyon eping kote w ap peze a, oubyen li ka ba l ti doulè. Epi, li ka santi bebe a kòmanse deplase, oubyen li ka santi yon enèji oswa yon doulè nan vant li.