Hesperian Health Guides
Kominote yo konbat maladi moustik bay
SanteWiki > Nouvo Kote Ki Pa Gen Doktè > Malarya, lafyèv deng, ak lòt maladi moustik bay > Kominote yo konbat maladi moustik bay
Ajan sante ki nan kominote a, oubyen nenpòt gwoup moun, ka ede vwazen yo debarase lakou e kay yo ak dlo k ap dòmi. Sa ap anpeche marengwen yo peple, epi anpeche yo enfekte tout moun nan kominote a. Eske gen vye granmoun, moun ki kokobe, oubyen fanmi ki manke mwayen ki bezwen moun ki pou pote yo lanmenfòt? Gwoup jenn yo oubyen ekip granmoun yo ka verifye kay moun, fè oubyen repare moustikè, epi byen kouvri tout veso kote yo sere dlo. Fè timoun lekòl yo patisipe ; sa ap ede yo aprann plis sou ki jan lanati ak tout bagay ki ladann ap mache.
Lè yon kominote vle netwaye katye a, yo gen dwa fè efò pou yo debarase teren lib yo ak tout fatra e veso ki ka ranmase dlo. Yo ka mete veso yo tèt anba, byen fèmen yo, oubyen wete yo.
Men lòt fason chèf ki nan kominote a ka bay yon kout men :
- Chache amelyore kondisyon lavi moun : monte sistèm dlo nan tiyo, jere fatra ak dlo sal, trase plan tèt kay yo pou pa gen kote dlo ka chita, epi wè si nou pa ka amelyore latrin oubyen sistèm pwòpte yo.
- Fè efò pou moun ka jwenn trètman malarya pi fasil.
- Pase moustikè bay tout moun, epi planifye reyinyon pou repare twou epi trete moustikè yo ak ensektisid.
- Kole zepòl ak moun ki responsab pwogram sante nan kominote an sou ki jan nou ka sèvi ak ensektisid (pwazon ki pou touye ti bèt) yon jan ki san danje.
Mete tout moun ladann ; fè yo konnen ki jan marengwen yo simen maladi yo, ki jan nou ka anpeche yo vin pike nou, epi ki jan nou ka anpeche yo peple. Ki kote moun anpile vye kawoutyou yo? Pale sou ki moun marengwen yo ka aji pi plis, epitou sou ki jan nou ka anpeche yo pike moun epi peple. Eske yo aji yon lòt jan sou fanm, gason, timoun, ak tibebe?
Reflechi sou ki moun ki travay oubyen ki pase tan kote ki gen anpil marengwen, pa egzanp :
- Kote moun al pran dlo oubyen lave rad, sitou si se dlo k ap dòmi, oubyen dlo ki vide atè ki fè ma dlo.
- Kote moun travay latè oubyen fè min, ki fè genyen twou, fòs, oubyen rigòl ki plen dlo nan tan lapli.
- Anndan e bò kote kay la, kote fanm ak timoun piti yo pase pifò jounen an, epi marengwen yo kache kò yo sou mi yo epi nan lonbray.
- Lekòl ki manke moustikè epi timoun yo oblije chita an plas nan klas
Annou mete fen ak marengwen!
 |
 Ti mak nwa sa yo, se ze lav ki tounen vin marengwen. Fòk nou kouvri sitèn nan.
Manm ekip la vin fò nan ki jan marengwen nan zòn nan ap peple, epi ki jan yo ka kwape yo. |
Pou konbat lafyèv deng ak lòt maladi, genyen gwoup vwazen yo nan plizyè peyi Lamerik Latin, ki òganize gwoup jennjan ak ekip sante pou yo pase kay an kay, epi pou yo fini ak tout kote marengwen yo ap peple. Moun ki mete men nan travay la touche pwen lè yo fè foto kote ze oubyen ze lav marengwen ka kache tèt yo, epi yo pran yon lòt foto lè yo fin regle pwoblèm nan. Pa egzanp, yo kouvri yon sitèn dlo pou marengwen yo pa ka antre, oubyen yo chavire yon bokit pou dlo pa ka chita la. Si yo mete foto a sou yon kat kominote a ki poste sou entènèt la, tout moun ka wè jan y ap fè pwogrè, epi ki kote ankò yo gen pou vizite. Yo batize paj Web la DengueChat, epi yo sèvi ak telefòn yo pou pibliye foto yo, epi pou youn chofe lòt nan pwojè a.
Ekip sante a pran yon echantiyon dlo, epi yo tyeke yo pou wè si pa gen ze lav marengwen ladann. Yo ka montre moun ki jan pou yo :
- Veye pou tout veso dlo toujou gen kouvèti byen sere, pou anpeche marengwen yo ponn, epi pou anpeche nouvo marengwen yo vole al pike lòt moun.
- Byen lave veso dlo chak 8 jou pou anpeche ze yo eksploze.