Hesperian Health Guides
Travay pou amelyore sante medam yo
SanteWiki > Yon Liv Pou Fanmsaj > Chapit 1: Yon ti pale ak fanmsaj yo > Travay pou amelyore sante medam yo
Travay pou rezoud pwoblèm sosyal epi amelyore sante fi se pa bagay yon fanmsaj ka fè poukont li. Li dwe travay avèk tout kominote a. Lè tout moun mete tèt yo ansanm, li vin posib pou yo konprann pwoblèm yo epi jwenn solisyon pou yo. Gade la pou w jwenn plis enfòmasyon sou ki jan nou ka kolabore ansanm pou nou pote chanjman.
Moun ki gen enfliyans sou sante medam yo
Gen anpil moun ki ka gen yon enfliyans sou sante medam yo. Pou w pran swen yon fi, ou dwe kolabore ak moun sa yo tou.
Men kèk nan moun ki ka gen yon enfliyans sou sante medam yo:
- Mari l, pitit li, papa l ak manman l, ak lòt paran.
- Patwon l ak kolèg travay li yo.
- Vwazen l ak zanmi l.
- Otorite nan kominote a; sa gen ladan l chèf relijye, otorite leta, ak chèf katye yo.
- Lòt pwofesyonèl lasante tankou medsen fèy, doktè, ak travayè sante kominotè.
Nenpòt moun ki enfliyanse fason yon fi travay, manje, fè sèks (oswa pa fè sèks), oswa fè okipasyon l chak jou, moun sa a gen yon efè sou sante fi a. Pafwa se yon efè pozitif: li pwoteje e amelyore sante fi a. Pafwa tou li gen yon efè negatif: li mete sante ak byennèt fi a an danje.
Pa egzanp, sa ka pa itil pou w di yon fanm ansent pou l manje pi byen si mari l toujou manje anvan l epi pa gen ase ki rete pou fi a. Menm li menm li ka kwè grangou mari l ak grangou pitit li yo pi enpòtan pase grangou pa l la. Ki lòt moun ou ka mande pou yo ede amelyore nitrisyon fi a si l pa jwenn ase manje?
- Mari fi a ki manje anvan an. Petèt ou ka pale avè l sou ki kantite manje yon fanm ansent bezwen.
- Mesye yo k ap viv nan kominote a ki atann pou yo manje anvan. Li pi fasil pou mari fi a chanje si gen lòt mesye nan kominote a ki chanje tou. Ou ka òganize yon reyinyon pou mesye yo ak medam yo pou nou diskite poukisa fanm ansent dwe manje plis pou yo ka an sante. Si youn nan mesye nan kominote a dakò fi dwe manje menm jan an oswa pi byen pase mesye yo, sa ap ouvri pòt la pou lòt mesye yo dakò tou.
- Timoun yo, paske yo menm tou yo pral vin manman ak papa pi devan. Chak fwa yon gason manje anvan epi li manje plis, apre sa fi a manje epi li manje mwens, timoun yo wè sa epi yo aprann grangou yon gason pi enpòtan pase grangou yon fi. Si w pale ak gwoup timoun lekòl oubyen si w chanje fason fanmi pa w la manje, pwochèn jenerasyon an ka vin aprann pou yo bay gason ak fi menm valè.
Ki moun ou panse ki ka ede w asire ap gen ase manje pou tout moun?
Chak fwa w kapab, ankouraje gason yo pou yo kolabore pou amelyorasyon sante medam yo. Mari yo, papa yo, pitit gason yo, chèf yo, lidè relijye yo, patwon yo, ak lòt gason, yo tout jwe yon wòl nan nivo sante medam yo. Si mesye yo nan kominote a santi yo responsab sante medam yo, se tout kominote a k ap benefisye. Fanmsaj yo ka ede mesye yo wè jan yo enplike.
Pwofite responsablite ak kapasite mesye yo deja genyen yo. Pa egzanp, nan anpil kominote yo konsidere gason yo kòm pwotektè. Ede mesye yo aprann kòman pou yo pwoteje sante medam yo.
Ankouraje mesye yo pou yo pataje nan responsablite ki genyen nan gwosès ak nan okipasyon timoun. Mesye yo ka okipe timoun menm jan medam yo fè sa: chouchoute yo, benyen yo, bay yo manje, anseye yo, epi jwe avèk yo.
Envite ni gason ni fi nan reyinyon nou fè nan kominote a, epi ankouraje fanm yo pou yo pale ladan yo.
Kolabore ak gason ki sousye yo de bezwen medam yo. Yo ka pale ak lòt gason ki pi fasil koute gason parèy yo.
Bay konsèy ki pratik. Menmsi yon gason sousye l anpil de sante madanm li, li ka pa konnen ki kote pou l kòmanse. Pa egzanp, men kèk sijesyon:
- Di mesye yo kòman yo ka fè egzamen pou wè si yo gen maladi moun pran nan fè sèks, epi kòman pou yo jwenn tretman. Si se fi a sèlman ki fè tretman, l ap repran maladi a ankò tousuit nan men patnè l la.
- Esplike mesye yo lè madanm yo ansent, fòk gen moun ki ede yo fè travay nan kay la.
- Pandan yon fi gen tranche, montre mesye a ki jan epi ki kote pou l fwote do madanm li pou l ka soulaje doulè l.
Travay ansanm pou sove lavi
Lè fanmsaj kolabore ak tout kominote a, yo ka jwenn solisyon k ap ede fi y ap bay swen yo, oswa menm k ap ede tout moun nan kominote a. Men yon istwa ki te pase toutbon:
Yon solisyon entèlijan
Nan yon ti bouk andeyò nan peyi Afrik Delwès, lè yon fi gen pwoblèm pandan l gen tranche, li difisil anpil pou l al lopital. Pa gen anpil machin, e pifò chofè taksi pa vle mennen fi ki gen tranche. Lè yon fi an danje, pa gen anpil bagay fanmsaj la ka fè pou l ede l.
Kèk fanmsaj ak abitan zòn nan te diskite sou pwoblèm nan, epi yo te jwenn yon solisyon pratik. Menmsi moun nan zòn nan pa t gen machin, yo te rete toupre yon gwo wout. Lajounen kou lannuit gwo kamyon t ap monte desann pou yo pote pwovizyon nan vil. Gen yon moun ki te sijere yon fi ki gen yon pwoblèm pandan l gen trache ta ka vwayaje ak yon chofè kamyon.
Pou plan sa a mache, moun yo te bezwen asire yo chofè kamyon yo t ap kanpe pou yo lè gen bezwen. Yo te pale ak yon moun nan sendika chofè kamyon yo. Manm sendika yo te byen kontan ede, e kounye a yo gen yon sistèm ki senp men ki efikas.
Lè yon fi bezwen al lopital, fanmsaj la tann yon ti drapo jòn bò wout la. Lè yon chofè kamyon k ap pase wè drapo a, li kanpe pou l pran fanm ansent la ak tout fanmsaj la, li mennen yo lopital.