Hesperian Health Guides
Chèche rasin pwoblèm sante yo
SanteWiki > Yon Liv Pou Fanmsaj > Chèche rasin pwoblèm sante yo
Li enpòtan anpil pou n trete bagay ki lakòz pwoblèm nan dirèkteman. Sepandan, si n trete sèlman kòz dirèk la, pwoblèm nan gendwa pa vrèman rezoud. Li ka tounen, oswa li ka afekte lòt moun nan kominote a. Souvan, se plizyè kòz ki mete ansanm ki bay yon maladi: kòz dirèk la, tankou mikwòb oswa manke fè, epi kòz ki rasin nan, tankou pwoblèm sosyal, pwoblèm ekonomik, oswa pwoblèm politik. Lè w jwenn rasin pwoblèm yo, ou ka evite pwoblèm yo tounen ankò.
Nan ka Elena a, gen anpil kòz ki rasin pwoblèm li a. Celeste te ka jwenn kèk nan kòz sa yo poukont li. Men, pi bon toujou, Celeste ak Elena ka fè rankont ak yon gwoup moun nan kominote a pou panse ansanm sou pwoblèm nan, paske se pa sèlman Elena ki gen pwoblèm anemi a, se tout kominote a.
Apre w fin mande tout moun “poukisa” nan fason sa a pandan kèk tan, w ap twouve gen plizyè rezon ki fè Elena te fè anemi. Egzèsis sa a montre tou poukisa anemi se pa yon pwoblèm pou Elena sèlman, men pou pifò medam nan bouk la. Vrèmanvre, se yon pwoblèm pou pifò medam ki rete nan ti bouk ak nan kominote pòv toupatou sou tè a.
Chèche kòz ki rasin pwoblèm sante yo vle di byen chèche wè tout aspè nan lavi moun yo ki lakòz pwoblèm nan.
Pa egzanp: Yon fistil se yon konplikasyon terib nan kèk akouchman. Lè yon tranche long anpil, tisi ki anndan vajen fi a ka dechire epi kite yon twou nan vesi a. Sa lakòz pwoblèm sante grav epi gen pipi ki toujou ap degoute. Pou anpeche fistil, senpleman evite tranche ki twò long. Si yon fi gen tranche plis pase yon jou, mennen l nan yon sant sante oswa nan yon lopital.
Men, lè nou fouye pi fon nan diferan kòz yon tranche long, nou ka fè plis efò pou n evite fistil ak lòt kalite pwoblèm menm jan an.
- Fi ki pa byen manje pandan yo timoun, lè yo gran, zo yo pa byen develope (sa gen ladann basen ki piti). Yon basen ki twò piti ka lakòz yon tranche long. Kèk jèn fi pa manje ase paske paran yo pa gen lajan pou yo achte ase manje. Gen lòt ki pa manje ase paske lòt moun yo pa panse yo gen menm enpòtans ak ti gason.
- Gen kèk jèn fi ki fè pitit twò bonè. Jèn fi yo gen tranche ki long epi ki konplike paske kò yo pa fin devlope. Gen jèn fi ki marye epi yo fè pitit bonè paske se koutim kominote y ap viv la, oswa paske paran yo pòv epi yo pa ka pran swen yo. Oswa se pou toude rezon sa yo.
- Fi ki pa gen bon sante gen plis chans pou yo gen tranche ki long epi ki konplike. Nenpòt moun ka gen pwoblèm sante, men sa ki pa ka jwenn swen sante de baz, se yo menm ki pi an danje.
- Fi k ap viv andeyò ki pòv pa ka jwenn asistans medikal fasil nan ka dijans. Pou evite fistil, èske nou dwe senpleman mennen fi yo lopital pi vit, oswa èske nou ka travay tou pou chanje kondisyon ki lakòz tranche long, pa egzanp jèn fi ki mal nouri, oswa maryaj ak akouchman twò bonè? Kòman pou nou travay pou n elimine kòz ki rasin pwoblèm sa yo: povrète ak fason enjis yo trete medam yo ak jèn fi yo?
Pote chanjman nan kominote w ap viv la pou evite pwoblèm sante
Si nou chèche epi trete kòz ki rasin pwoblèm yo, n ap ka evite pifò lanmò ak lòt malè ki rive pandan medam yo ansent oswa pandan y ap akouche. Sepandan, pou sa fèt, yon kominote bezwen gade pi lwen pase pwoblèm chak fi genyen poukont yo. Fòk yo wè danje ki afekte tout medam yo pandan yo ansent oswa pandan y ap akouche. Epitou, sèvi avèk kapasite chak manm kominote a pou pwoteje sante medam yo.
Fanmsaj ki gen plis eksperyans nan akouchman ka di lòt moun nan kominote a poukisa anpil fi ap mouri oswa yo domaje pandan akouchman an. Fanmi, fanmsaj, lòt pwofesyonèl lasante, avèk manm kominote yo ka travay ansanm pou yo pote chanjman, swa piti swa gwo, pou yo ka amelyore sante tout moun. Lè chak moun nan kominote a mete men nan zafè sante, nou ka fè plis lontan pase sa yon sèl fanmsaj ta ka fè.
Ki jan pou w kòmanse
Kèk nan pwoblèm ki lakòz pwoblèm sante grav medam yo se pa gen bon kalite manje, pa gen bon dlo potab, difikilte pou jwenn mwayen transpò nan ka dijans, epi bwè twòp alkòl. Tout pwoblèm sa yo ka pi byen rezoud lè yo pa konsidere yo tankou pwoblèm yon sèl moun, men pito lè tout kominote a travay ansanm pou yo pote chanjman. Sepandan, li ka difisil pou konnen ki kote pou kòmanse. Yon bon premye pa se reyini ak manm kominote a pou fè yon chita pale. Si w bay fanm ansent yo kou sou akouchman, si w reyini avèk lòt fanmsaj, oswa si w se manm yon gwoup legliz oubyen manm yon lòt gwoup kèlkonk, ou ka sèvi ak gwoup sa a pou chèche rezoud pwoblèm.
Premyèman, site pwoblèm w ap fè fas avè l la.
Apre w fin site kèk pwoblèm ki nan kominote a, chwazi sou ki sa nou pral travay anvan an. Nou gendwa chwazi swa pwoblèm ki pi komen an, swa pwoblèm ki pi grav la, swa pwoblèm ki pi fasil pou rezoud la. Fè yon lis tout bagay gwoup la panse ki ka ede nou ak pwoblèm sa a. Ansuit, konsantre nou sou solisyon moun nan gwoup la ka aplike.
Fè yon plan. W ap bezwen deside kiyès k ap fè chak travay, ki sa y ap bezwen pou yo fè l, epi ki lè pou yo fè l.
Asire w nou reyini ankò pou n pale sou kòman plan an ap mache.
Fanmsaj ka pote chanjman
Fanmsaj yo ak medam y ap sèvi yo ka fè fas ak nenpòt pwoblèm sante, soti nan pwoblèm senp tankou noze, pou rive nan pwoblèm grav tankou emoraji. Men, lè fanmsaj chèche avèk swen pou yo jwenn rasin pwoblèm yo, yo sèvi ak bon jijman yo, epi yo sèvi ak sipò kominote a, yo ka rezoud prèske nenpòt pwoblèm, menm sa ki pi difisil yo.